เครื่องมือที่ใช้ทอผ้าไหม

เครื่องมือที่ใช้ทอผ้าไหม

เครื่องมือที่ใช้ในการทอผ้าไหมมี 2 ชนิด คือ หูก หรือกี่พื้นบ้าน ส่วนใหญ่ใช้ในการทอผ้าไหมลายลูกแก้วย้อมมะเกลือ ผ้าไหมมัดหมี่ลายปราสาทผึ้ง ผ้าไหมลายหัวซิ่นจกดาว ผ้าห่มขิด ผ้าขาวม้า (ผ้าแพรปลาไหล) ตีนซิ่นตี่ เป็นต้น

หูก หรือกี่พื้นบ้าน ขนาดเล็ก

หูก หรือกี่พื้นบ้าน ขนาดใหญ่

ภาพที่ 8 ภาพของหูก หรือกี่พื้นบ้านสำหรับการทอผ้าไหม

ส่วนประกอบที่สำคัญ

“ตะกอ” หรือ “เขาหูก” เป็นเครื่องมือสำหรับแบ่งเส้นด้ายยืนออกเป็นหมวดหมู่ให้ได้ลายขัดที่ต้องการ

“ฟืม” หรือ “ฟันหวี” มีฟันเป็นซี่ๆ คล้ายหวี ใช้สำหรับสอดไหมยืนเพื่อจัดเส้นไหมให้อยู่ห่างกัน และใช้กระทบไหมพุ่ง ที่สานขัดกับไหมให้อัดแน่นเป็นเนื้อผ้าในแต่ละช่วงของฟันหวีจะใช้สอดเส้นยืน 2 เส้น

“ไม้เหยียบหูก” เป็นไม้กลมๆ ยาวประมาณ 1.50 - 2.00 เมตร สำหรับสอดกับเชือกที่ผูกโยง จากด้านล่างของเขาลงมาทำเป็นห่วงไว้เมื่อจะให้เขาขึ้น - ลง ในกรณีเปลี่ยนสีของเส้นไหมก็เหยียบไม้นี้ ไม้เหยียบหูก จะมีจำนวนเท่ากับจำนวนของฟืมนั้นๆ

“กระสวย” คือ เครื่องมือสำหรับบรรจุหลอดไหมพุ่ง สำหรับพุ่งสอดไประหว่างช่องของเส้นไหมยืน ทำให้เส้นไหม 2 ชนิด สานขัดกันจนเป็นเนื้อผ้า

“หลอดด้าย” นิยมทำจากเถาวัลย์ชนิดหนึ่ง เรียกว่า เครือไส้ตัน เครือไส้ตันนี้จะมีรูกลวงตลอด ตัดเป็นท่อนๆ ท่อนละประมาณ 3 นิ้ว อาจจะใช้ไม้อย่างอื่นก็ได้ที่มีรูตรงกลาง เช่น ลำปอแก้ว เพื่อใช้ไม้สอดยึดติดกับกระสวย ไม้นี้เรียกว่าไม้ขอหลอด

“ไม้ขิด” ใช้สำหรับคัด