การสาวเส้นไหม

การสาวเส้นไหม

ในการสาวเส้นไหมนั้นมีกระบวนการที่น่าสนใจคือ จะสาวไหมจากเปลือกนอกสุดไปจนถึงข้างใน ซึ่งจะได้เส้นไหม 3 แบบ คือ ไหมนอกหรือไหมลืบ ไหมน้อย และไหมสาม (ไหมขอดหลอก หรือ ไหมแล) ซึ่งเส้นไหมที่เปลือกจะเส้นใหญ่มีความหยาบกว่าเส้นไหมที่อยู่ข้างใน ต้มน้ำร้อนอุณหภูมิประมาณ 70-80 องศา (จะใช้ไฟปานกลางต้มน้ำให้ร้อนกำลังจะเดือด ถ้าใช้ไฟแรงน้ำเดือดจะสาวไหมได้เส้นไหมใหญ่)เพื่อให้ความร้อนจากน้ำช่วยละลาย Serricin (โปรตีน) ที่ยึดเส้นไหมจากนั้นใส่รังไหม (ฝักหลอก) ที่เตรียมไว้ลงไปในหม้อประมาณ 80 ฝัก ครั้งต่อไปประมาณ 20-30 ฝัก หรือเท่า ๆ กับจำนวนฝักหลอกที่ตักขึ้น จากนั้นใช้ไม้พายเล็กแกว่งตรงกลางเป็นแฉกคนรังไหมกดรังไหมให้จมน้ำเสียก่อน เมื่อรังไหมลอยขึ้นจึงค่อยๆ ตะล่อมให้รวมกันแล้วค่อยๆ ดึงเส้นใยไหมออกมา จะได้เส้นใยไหมที่มีขนาดเล็กมาก ดึงเส้นไหมลอดออกมาตามแฉกไม้ ซึ่งจะทำให้ได้เส้นไหมที่สม่ำเสมอและรังไหมไม่ไต่ตามมากับเส้นที่สาวได้ เส้นไหมที่สาวได้จะผ่านไม้หีบขึ้นไปร้อยกับรอกที่แขวนหรือพวงสาวที่ยึดติดกับปากหม้อ พวงสาวที่ใช้จะใช้แบบสามพวง ซึ่งจะทำให้การปั่นเกลียวเส้นทำได้ดีขึ้น สาวเส้นไหมลงในตะกร้า แล้วคอยเติมรังไหมลงไปในหม้อต้มเป็นระยะๆ รังไหมจะถูกสาวจนหมดรังเหลือดักแด้จมลงก้นหม้อแล้วจึงตักดักแด้ออก เมื่อสาวไหมเสร็จแล้วจะนำเส้นไหมออกจากตะกร้า โดยใส่ข้าวสารหรือหินกรวดลงไปทับเส้นไหมไว้ เพื่อให้เส้นไหมไม่พันกันขณะกวักเส้นไหมใส่อัก จากนั้นจะกวักเส้นไหมใส่ “อัก” แล้วจึงกวักใส่ “เหล่ง” เพื่อทำให้เป็นใจตามขนาดความยาวที่ต้องการ นำไปผึ่งลมให้แห้งแล้วห่อกระดาษไว้เก็บในที่แห้งเพื่อรอขั้นตอนการนำไปใช้ต่อไป